osmanlı kelamcıları eş'ari miydi? -muhammed akkirmani'nin İnsan hürriyeti anlayışı-

Abstract

Maturidilik Ehl-i Sünnet kelamının iki büyük ekolünden biridir. Eş'ariliğe nispetle İslam düşüncesi tarihinde daha az ilgi gördüğü kabul edilir. Eş'arilik Selçuklular döneminde hakim bir konumda bulunmaktadır. Osmanlı döneminde de Maturidi mezhebine ait eserlere medreselerde yer verilmemiştir.  Buna dayanarak Osmanlı ulemasının şeklen Maturidi  gerçekte ise Eş'ari oldukları iddia edilse de,  sadece Eş'arilerin eserlerinin okutuluyor olması bu iddiayı ispatlamak için yeterli değildir. Osmanlı ulemasının mezhep temayülünü ortaya koymak için, medrese hocalarının kaleme aldıkları eserleri de incelemek gereklidir. Bu makalede Osmanlı dönemi Maturidi kelamcısı Muhammed Akkirmani'nin özellikle insan iradesi konusundaki görüşleri ve Eş'ariliğe yönelttiği eleştiriler ele alınmaktadır. Bu şekilde Osmanlılar döneminde insan hürriyeti anlayışının şekillenmesinde Maturidiliğin de belirleyici olduğu açıklık kazanacaktır. Makalenin sonunda Akkirmani'nin "İrade-i Cüziye" adlı Türkçe eserinin metni de yer almaktadır.