Mustafa Âli ve Evliyâ Çelebi’ye Göre Osmanlılarda Deniz Korkusu

Abstract

Osmanlıların denizden korktukları, denizcilikten anlamadıkları ve denizcilik alanında geri kalmış olduklarına dair iddialar, çoğunlukla birbirleri ile bağlantılı bir şekilde, Osmanlı topraklarını ziyaret eden elçiler, seyyahlar ve resmi devlet görevlileri tarafından yazılan raporlarda, seyahatnamelerde ve eserlerde ifade edilmiştir. Bunlardan faydalanan modern çalışmalarda da benzer görüşler değişik ölçülerde tekrar edilmiştir. Ancak deniz korkusunun modern çağdan önce herhangi bir bölge, devlet ve toplumla bağlantısı olmaksızın çok genel ve doğal bir olgu olduğu genellikle görmezden gelinmiştir. Bu makalenin amacı Osmanlılardaki deniz korkusunu, bu olgunun genelliğini göz önünde bulundurularak ele almaktır. Konu Mustafa Âli’nin Mevâidü’n-Nefâis Fî-Kavâidi’l-Mecâlis ve Evliyâ Çelebi’nin Seyahatname isimli eserlerinde yazdıkları üzerinden değerlendirilmiştir. Bu iki eserin seçilmesinin temel sebebi, yazarlarının deniz korkusunu başından geçen olaylarla birlikte açık ve dolaysız bir şekilde anlatmalarıdır.